Fotopersbureau Het Zuiden (vG), 6 oktober 1945
Al in 1893 hadden bisschop Mgr. Van de Ven en het kathedraal kapittel besloten een R.K. Kweekschool te stichten voor katholieke onderwijzers. Toen de Rijkskweekschool op 1 mei 1894 naar Nijmegen werd overgeplaatst raakten de plannen in een stroomversnelling. De FRATERS VAN TILBURG gingen het onderwijs verzorgen. Tussen de Nieuwstraat, de Sint Jozefstraat en het Kardinaal van Rossumplein lag een woonhuis met een uitgestrekte tuin, die ooit deel had uitgemaakt van het domein van de dominicanen. Het was eigendom van de familie Van Gulick, die dit terrein ter beschikking stelde en het legaat wijzigde, zodat het stichten van een kweekschool mogelijk werd. De opdracht voor de bouw van een school, internaat, kapel en fraterhuis ging naar architect W.Th. van Aalst, die terzijde zou worden gestaan door architect L. Hezenmans. Bezuinigingen deden een gebouw met grote gebreken ontstaan. De bisschoppelijke kweekschool werd 6 november 1895 geopend. Het fraterhuis bevond zich aan de zijde van de Nieuwstraat. Bij de invoering van de nieuwe wet van 1920 onderging het gebouw de nodige uitbreidingen en verbouwingen. In september 1912 werd de Aloysiusschool naast het complex in de Sint Jozefstraat voltooid. De communiteit is opgeheven in 1980. De kweekschool is in 1983 gesloopt en vervangen door woningen. | 503 |
De drie gebouwen maakten de straat tot een typerende ‘katholieke’ stadsstraat, zeker met het redemptoristenklooster aan de overzijde. De neogotische bakstenen gevel van de tweelaagse Aloysiusschool heeft rode profielstenen rond de kleine roedenramen. Deze hebben rond- en segmentbogen met driepassen en siermetselwerk. Plint en dorpels zijn van hardsteen en sierankers verlevendigen het geheel. De gevel heeft elf vensterassen met links een uitspringende risaliet, waarin op de verdieping de kapel is opgenomen. De topgevel van de kapel heeft een klimmend boogfries. Rechts een topgevel met klimmend fries boven de later gewijzigde ingang. Het schilddak is belegd met kruispannen en de dakkapellen met spits en pirons zijn met leien in maasdekking gedekt. Naast de school ligt de rijzige vijfdelige gevel van de Sint Aloysius-mulo. Deze heeft drie etages en gestileerde, zakelijke vormen. De gevel wordt door lisenen geleed. In de hoekrisalieten met torenachtige bekroningen bevinden zich trappenhuizen. Deze zijn herkenbaar aan de gekoppelde boogopeningen. Ook de middenrisaliet met de ingang en een middentoren met tentdak heeft een geleding met rondboogramen en nissen. Hier bevindt zich een tegeltableau met de naam van de instelling. De tussengeledingen hebben kruisramen met kleine roedenverdeling onder segmentbogen. De verdwenen kweekschool was een tweelaags pand onder afgeplat schilddak. Het langgerekte gebouw had een sobere neogotische vormgeving met kruisramen onder segmenttogen. De gevel had in het midden op de verdieping een eenbeukige kapel met geveltoren en volgde de ronding van de Sint Jozefstraat. Het gebouw had platte daken met schilden. Boven de hoofdingang stond een beeld van Maria, Sedes Sapientiae, in 1895 vervaardigd door Hendrik van der Geld. Het rijk gedetailleerde neogotische beeld bevindt zich nu in de gevel van de school aan de Wethouder Schuurmanslaan 12. | 504 |
De Bisschoppelijke Kweekschool aan het Kardinaal van Rossumplein werd kantoor en flatgebouw. In 1892 ontstond er in 's-Hertogenbosch een hevige schoolstrijd. Om de neutrale Kweekschool te kunnen behouden, moest de gemeente voor anderhalve ton een nieuw gebouw oprichten. De gemeenteraadsverkiezingen van juli 1893 hadden deze schoolstrijd tot onderwerp. Moest er een openbare kweekschool komen, of hadden de Bosschenaren juist behoefte aan een katholieke kweekschool? De katholieken wonnen deze strijd en de rijkskweekschool verhuisde naar Nijmegen. De weg lag open voor de realisering van een katholiek opleidingsinstituut. Deze Rooms Katholieke Jongenskweekschool kwam er ook daadwerkelijk in 1895. Aan het toelatingsexamen namen 46 jongens deel; twintig van hen volgden vanaf november 1895 de opleiding aan een nieuwe school. De school kreeg als officiële naam Bisschoppelijke Kweekschool (BKS) en rector werd A.F. Diepen. De directeur en alle andere leraren werden geleverd door de fraters van Tilburg. De leerlingen waren intern; slechts in de vakantieperioden konden zij naar huis terug. Zelfs als zij in 's-Hertogenbosch woonden, was dat verplicht. Het wandelen was de enige vorm van buitenschoolse activiteit. Op woensdag een kleine en op zaterdag een grote wandeling: in rijen van drie en onder toezicht van twee of drie surveillanten. De school was gehuisvest in een complex aan de St. Josefstraat - Kardinaal van Rossumplein dat in 1895 was gebouwd. De speelplaats lag aan de Nieuwstraat. In het complex bevond zich een fraterklooster, een grote kapel, de school en het internaat. In 1932 onderging het geheel een verbouwing. Aan de zijde van het Kardinaal van Rossumplein werd het dak omhoog gevijzeld en kwam er een extra verdieping bij. Aan het eind van deze vleugel was een merkwaardig rond gebouwtje: hierin stonden in kleine kamertjes een aantal piano's opgesteld, want de muzikale vorming van de toekomstige onderwijzers werd sterk gestimuleerd. De 60- en 70er jaren brachten grote veranderingen met zich mee. De mammoetwet werd ingevoerd en de kweekschool heette voortaan Pedagogische Academie. Fusiebesprekingen met andere opleidingsinstituten vonden plaats en leidden tot een fusie. Verschillende nieuwbouwplannen werden ontwikkeld en in augustus 1980 werd de nieuwe school in Noord betrokken. Het grote gebouw in het Bossche stadscentrum kwam leeg te staan en werd gekraakt. Na sloop werd op het vrijgekomen terrein een flatgebouw en een kantoor gerealiseerd. Men zei, dat het niet mogelijk dit kantoor in de oude beschouwing te realiseren. Het kantoor van de Sociale Verzekeringsbank komt echter binnen afzienbare tijd leeg: een gevolg van een fusie met het kantoor in Breda. |
1970 |
RedactieProgramma van de feestweek ter viering van het 75 jaar bestaan van de bisschoppelijke kweekschool te 's-Hertogenbosch, St.-Josephstraat 22. 2 oktober t/m 9 oktober 1970s.n. (s.l. 1970) |
|
1970 |
Redactie75 jaar Bisschoppelijke kweekschoolBrabants Dagblad vrijdag 2 oktober 1970 |
|
1970 |
RedactieHoewel deze tijd zich er niet erg voor lijkt te lenen heeft de Bossche bisschop, mgr. J. Bluyssen de viering van het 75-jarige bestaan van de vroegere bisschoppelijke kweekschool in Den Bosch thans Kath. Pedagogische Akademie alleszins zinvol geoordeeldBrabants Dagblad woensdag 7 oktober 1970 |
|
1997 |
Henny MolhuysenVerdwenen stadsbeelden : Wandelen mocht onder toezicht op Bisschoppelijke KweekschoolBrabants Dagblad donderdag 6 maart 1997 |
|
2010 |
Jan SmitsSint Jozefstraat 18-22. Voormalige kweekschool O.L. Vrouw Zetel der Wijsheid.in: Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant (2010) 502-503 |
1908 | R.K. Kweekschool - M. de Rooij (directeur) - J. Wolfs (musicus) |
1910 | R.K. Kweekschool - M. de Rooij (directeur) |
1928 | Bissch. Kweekschool |
1936 | R.K. Kweekschool voor jongens |
1943 | A.B.W. van Bavel (onderwijzer) - Th. van Dijk (pater-kok) - M.J.A.A. Goevaers (frater onderwijzer) - W.J.M. Laureijsen (onderwijzer) - S.J. Linthorst (frater onderw. leeraar M.O.) |
1960 | R.K. Kweekschool voor jongens |
1965 | Fraters van Onze Lieve Vrouw Moeder van Barmhartigheid |